Bescheiden en gedegen, maar vooral gedegen, was Dik Berends: één van de pioniers van de bouwhistorie in een tijd dat die naam nog niet als zodanig bestond. Geboren in Arnhem en opgegroeid in Velp maakte hij Operatie Market Garden van dichtbij mee en bood hulp bij de Watersnood in Zeeland. Later dat jaar ging hij bouwkunde studeren aan de Technische Hogeschool in Delft. Via zijn docent E.H. ter Kuile kwam hij in 1963 in dienst bij de Rijksdienst voor de Monumentenzorg. Daar werd hij collega van Herman Janse in een afdeling die Bouwkundig Onderzoek en Documentatie ging heten, en waar men zich bezig hield met de documentatie van bij de vele toenmalige restauraties aan het licht komende bouwhistorische vondsten. Na verhuizing van de Rijksdienst van Den Haag naar Zeist in 1973 werden onder leiding van Dik zogeheten documentatievergaderingen georganiseerd. Daar konden medewerkers, en al snel ook sprekers van buiten, van gedachten wisselen over hun recente onderzoeksprojecten. In 1987 ging dit forum het Bouwhistorisch Platform heten.

Gedegen waren zijn publicaties die met regelmaat in het Bulletin KNOB verschenen, zoals over ‘Drie huizen van het Gemene Leven in Deventer’ (1966). Een vergelijkbaar intens bouwhistorische publicatie over het stadhuis in die stad kwam in een bewerking in een bundel over dit gebouw (1982), omdat men vond dat het wel veel van de kennis van de leek vroeg. Ook andere gebouwen en onderwerpen werden scrupuleus onder de loep genomen. Zijn visie op de St.-Servaaskerk in Maastricht bleef helaas steken in het stadium van aantekeningen. Succesvol was het werk van Dik als lid van de technische commissie van de SHBO dat leidde tot een publicatie over houtbenamingen in 1973, in 1996 bewerkt tot Historische houtconstructies in Nederland.

Bij zijn pensionering in 1996 verscheen de bundel Monumenten en bouwhistorie. Daarin kwam tot uiting dat Dik, een flinke groep onderzoekers aan zich had weten te binden. Op zijn bescheiden wijze droeg Dik jarenlang bij als redactielid van de Nieuwsbrief SBN en maakte de registers voor het Bulletin KNOB. Na jarenlang voor zijn zieke vrouw te hebben gezorgd, bezocht Dik na haar dood weer de Bouwhistorische Platforms en toogdagen van de SBN.

In die jaren werkte hij aan een oude liefde; de historische lengtematen. Dit resulteerde in 2017 tot zijn, in eigen beheer uitgegeven, magnum opus Van Punt tot Mijl. De vroegere voet-, roede- en mijlmaten in Nederland. Ondanks zijn gevorderde leeftijd bleek het mogelijk om een tussen 1959 en 1973 uitgevoerd onderzoek naar de toen afgebroken huizen in de Benedenstad van Nijmegen om te werken en klaar te maken voor publicatie in het Bulletin KNOB in 2024. Daarmee ging een laatste wens in vervulling. Een waardige afsluiting van een lang leven waarin de bouwhistorie een grote rol heeft gespeeld: ter inspiratie voor velen.

rs